خواص انار در طب سنتی: میوه معتدل کننده طبع
خواص انار در طب سنتی بسیار است. این میوه که معمولا در فصل پاییز فراوان تر است معتدل کننده طبع است.
انار یکی از مهمترین میوههاست و احادیث زیادی در مورد آن وارد شده است.
در کتاب کافی از امام صادق (ع) آمده که میوه صد و بیست گونه است و مهمتر از همه آنها انار است.
پیامبر خدا (ص) می فرماید: انار مهتر همه میوه هاست وهرکس اناری را کامل بخورد، خداوند قلب او را چهل شب نورانی میدارد و شیطان را برون می راند.
از امام علی (ع) ذکر شده در هر دانه انار، چون در معده جا میگیرد، حیاتی برای قلب و فروغی برای نفس است و شیطانی را که وسواس نام دارد، چهل شب، بیمار (زمینگیر) میکند (مشابه این احادیث نورانی در چندین منبع از ائمه اطهار(ع) آمده است).
امام صادق (ع) فرموده اند: چهار چیز طبع را اعتدال میبخشد؛ انار، خرما، بنفشه و کاسنی. همچنین می فرمایند: هرکس هنگام خواب یک انار بخورد تا صبح جانش در امان است.
در مورد اعتدال مزاج هم انار یکی از خوردنی هایی است که کمک به اعتدال مزاج میکند یعنی برای هر فرد با هر مزاجی می تواند مفید باشد.
انار هم می تواند گرسنگی را تا حدی رفع کند (یا توان تحمل به شخص گرسنه بدهد، مخصوصا اگر همراه با مقداری سفیدی های درون انار مصرف شود)، و هم میتواند به هضم غذای موجود در سیستم گوارش کمک نماید که این اثر دوگانه در یک میوه جای شگفتی و توجه دارد.
در حالات امام صادق (ع) آمده ایشان هم قبل از حجامت و هم بعد از حجامت انار میل نمودند و فرمودند این کار صفرا را فرو مینشاند.
در این جا لازم بذکر است که انار ملس برای افراد بیشتری سازگاری دارد بخصوص گرم مزاج ها که احتمال غلبه و قلیان خون و صفرا در آنها بیشتر است .
خواص انار در طب سنتی
مزاج انار سرد و تر است. البته اگر انار خیلی ترش باشد به سردی و خشکی متمایل میشود.
پس اگر دانههای انار همراه با مقداری پردهها یا پیه بینابین دانه هاخورده شود قابضیت آن افزایش مییابد. اگر آب دانه های همراه با پیه گرفته شود نیز منقبض کننده است.
انار باید تازه و شیرین یا ملس باشد. بهترین نوع انار اینست که کاملا رسیده بوده، دانههای بزرگ داشته باشد و هسته وسط دانه کوچک و نه بزرگ و خیلی سفت باشد.
انار جلا دهنده و پاک کننده است . انار باز کننده مجاری بدن (مخصوصا مجاری کوچک داخل اعضا) نیز میباشد.
انار مدر است و خوردن آن، دو سه ساعت بعد از غذا، در گرممزاجان کمک به تخلیه معده و هضم میکند.
آشامیدن آب انارین (ترش و شیرین یا همان ملس) که با پیه آن گرفته باشند (میتوان کمی شکر قهوهای هم به آن افزود) برای دفع کردن صفرای اضافه در بدن که میتواند با علائم زردی و خارش در پوست ظاهر شود مفید است.
انار برای بهبود تپش قلب توصیه شده است زیرا یکی از مهمترین علل تپش قلب، افزایش حرارت یا صفرا، چه در کل بدن و چه در قلب است که انار آن را مهار می کند.
قلب گرم ترین عضو بدن است و خنکی جات معتدل مثل انار مخصوصا در کسانی که دارای مزاج گرم هستند می تواند بسیار برای بهبود عملکرد قلب مفید واقع شوند.
مالیدن آب یا دانههای انار به محل گزیدگی (مخصوصا گزیدگی عقرب) توصیه شده است که باعث کاهش ورم مربوطه میشود و علت آن می تواند همان خاصیت خنک کنندگی و جمع کردن و قابض بودن آن باشد. با همین استدلال در موارد ورمهای حاد به دنبال ضرب خوردگی که معمولا با درد، تورم، قرمزی و حرارت موضع همراه است نیز کاربرد دارد. در این موارد میتوانیم پارچه تمیزی را به آب انار آغشته کرده (آب انار کامل: همراه با پیه) و بر موضع ورم قرار دهیم.
خواص انار در طب سنتی: خواص خوردن انار با پیه آن
در چند حدیث اشاره به مصرف پیه انار شده که منظور همان قسمتهای سفید لابلای دانهها است که دانه ها روی آن ها قرار داده شده اند. از جمله پیامبر اکرم(ص) فرموده اند: انار را با پیه آن بخورید زیرا شستشو دهنده معده است.
در کتاب کافی از امام صادق (ع) ذکر شده انار را با پیه آن بخورید چرا که معده را می پالاید و ذهن را افزون می کند.
در واقع پیه انار قدری سفت بوده و بافت متراکمی دارد و قابض و جمع کننده است که نشانه آن این است که اگر کمی از آن را بجوید حالت جمع شدن دهان را حس میکنید.
گاهی خوب است انسان (با معده سالم و نه ضعیف و نفاخ) از خوردنیهای تا حدی سفت و متراکم استفاده کند از جمله پیه انار، و پوست برخی میوهها مثل سیب و از این قبیل. هسته های ریز وسط دانههای انار نیز این خاصیت پالایش کردن (دباغی کردن) را دارند.
علت این است که گاهی اوقات به دنبال عملیات هضم و جذب و دفع، مقداری مواد زائد به صورت رطوبت و بلغم ژلهای و سفت شده و یا ذرات ریز به دیواره مخاط و پرزهای معده و روده و یا لابلای چین و چروکهای آن میچسبند و به مرور سفتتر میشوند که وجود این مواد زائد که دفع هم نمیشوند منجر به اختلالات گوارشی، درد، نفخ، احساس سنگینی در شکم، حالت تهوع، سوءهاضمه و سوءجذب میشوند و لازم است با کمک مواد نسبتا سفت، کنده و دفع شوند.
خاصیت دیگری که پیه انار دارد اینست که چون قابض است، باعث جمع و محکم شدن پرزها و چینهای معده و روده شده و با افزایش حالت سنباده ای مخاط و حالت دادن و تقویت عضلات مخاطی، فرآیند هضم مواد غذایی خورده شده را تشدید و تصحیح میکند.
همچنین برای التهابات معده (گاستریت) یا روده (کولیت) که ممکن است با زخم و خونریزی نیز همراه باشند، خوردن آب انار با پیه آن بسیار عالی است و مخاط را تقویت میکند و با منقبض نمودن عروق، خونریزی را نیز بند می آورد .
خواص انار در طب سنتی: پوست انار
همه قسمتهای انار قابل استفاده بوده و میتوان از پوست انار نیز استفاده کرد.
پس از مصرف دانههای انار هرچه باقی میماند شامل پوست سفت بیرونی و پردهها و پیه وسط دانه ها را در سایه خشک کرده و در کیسه پارچهای در یخچال نگهداری نمایید. این داروی بسیار خوبی برای استفاده موضعی و رسیدن به اثر قابضیت آن می باشد.
در مواقع ضروری از جمله ورمهایی که گفته شد میتوان مقداری از آن را جوشاند و صاف کرد، پارچه تمیزی را به آن آغشته کرده و روی سطح متورم و ملتهب قرار داد.
همچنین از این محلول استفادههای دیگری هم میتوان کرد از جمله اینکه قرار دادن آن بر محل فتق و یا محل کشیدگی تاندونها هم مفید بوده و باعث جمع شدن و برگشت موضع به حالت قبلی و عادی خود میشود؛ مثلا فتق نافی در اطفال و نوزادان که چون این یک عمل موضعی و بدون عارضه است هیچ مشکلی را پیش نمی آورد.
خواص انار در طب سنتی: احتیاطات
طبیعتا انار ترش برای افراد با مزاج سرد باید با احتیاط مصرف شود. می توان آب انار را همراه شکر سرخ قوام آورد (شربت انار) یا اینکه روی حرارت غیرمستقیم (کتری در حال جوش) غلیظ نمود (رب انار شیرین) تا برای افراد با مزاج سرد نیز مناسب شود.
آب انار ترش برای سیستم ریوی، سرفه و سیستم مغزی مناسب نیست و ممکن است به دلیل قابض بودن و تنگ کردن مجاری هوایی باعث تشدید سرفه شود؛ اما انار شیرین مخصوصا به صورت شربت برای نرم کردن حنجره (بهبود صدا و رفع گرفتگی آن ) و مجاری هوایی مفید است .
